Naskalne murawy - Pieniny

Strome ściany i półki skalne Pienin Czorsztyńskich są miejscem występowania ciepłolubnej murawy naskalnej. Zbiorowisko występuje na wysokości od około 500 do 760 m n.p.m., najczęściej na skałach wapiennych, rzadziej na marglach, pokrytych cienką warstwą silnie próchnicznej inicjalnej rędziny, na stokach o wystawie południowej. W kilku miejscach na terenie parku, wyjątkowo można spotkać murawę naskalną na stokach o wystawie północnej (podzespół z zanokcicą zieloną). Płaty zbiorowiska są niewielkie, mają od kilku do kilkudziesięciu arów. W składzie florystycznym zbiorowiska dominują rośliny kserotermiczne, wśród których panuje kostrzewa blada i czosnek skalny, a towarzyszą im: pięciornik omszony, ożanka górska, cieciorka pstra, lucerna sierpowata, wilczomlecz sosnka, wiechlina spłaszczona, driakiew żółtawa, fiołek kosmaty, przytulia biała, ciemiężyk białokwiatowy. Rosną tu także gatunki górskie: rojownik włochaty, pszonak Wittmanna, skalnica gronkowa. Ciepłolubne murawy naskalne w Pienińskim PN są w większości pochodzenia naturalnego, jedynie część z nich powstała wtórnie po odlesieniu skał. Często występuje w mozaice z murawą kserotermiczną i ciepłolubnymi zaroślami.

Na skalnych półkach Pienin Właściwych występuje endemiczna, tzn. w takim składzie gatunkowym występująca jedynie w Pieninach, naskalna murawa górska. Zbiorowisko rozwija się w dużym zakresie wysokości, od skał położonych nad Dunajcem aż po wierzchołek Trzech Koron, tylko na skale wapiennej pokrytej cienką warstwą rędziny inicjalnej. 70% powierzchni zajętej przez murawę to strome ściany skalne o nachyleniu powyżej 50 stopni. Rosnące tutaj rośliny przystosowały się do specyficznych warunków klimatycznych. Posiadają mięsiste liście magazynujące wodę, liście i łodygi pokryte kutnerem, co zapobiega parowaniu wody, silnie rozwinięte systemy korzeniowe umożliwiające przytwierdzanie się do skalnego podłoża. Rośliną panującą jest tu sesleria skalna, gatunek poza Pieninami występujący w Polsce jedynie w Tatrach i na Ponidziu. Największymi osobliwościami flory rosnącymi w zbiorowisku są: trzeciorzędowy relikt i jednocześnie endemit Pienin - mniszek pieniński, oraz reliktowa chryzantema Zawadzkiego, rosnąca na rozległych obszarach środkowej Azji. Jedynym miejscem występowania tej rośliny w Europie są Pieniny. Reprezentantem flory wysokogórskiej jest aster alpejski, rosnący licznie wysoko w Tatrach i Alpach. Pienińskie stanowiska tej rośliny znajdują się już na wysokości 460 m n.p.m. Inne gatunki to: chaber barwny, pszonak Wittmanna, posłonek skalny, goździk wczesny, traganek jasny, oleśnik górski, przetacznik kłosowy, goździk kartuzek, ożanka górska, przewiercień sierpowaty, rozchodnik ostry i smagliczka skalna, zdobiącą w maju żółtymi kwiatami skalne ściany przełomu Dunajca. Naskalna murawa górska jest zbiorowiskiem w pełni naturalnym. Występowała już w czasie holocenu, a przypuszczalnie już także w plejstocenie (ok. 12 tys. lat temu). Niedostępności ścian skalnych zawdzięcza swe przetrwanie do czasów współczesnych w formie prawie niezmienionej. 

Na południowych, ciepłych i suchych zboczach, na brzegach języków piargowych rozwija się murawa kserotermiczna. W Pieninach Właściwych jest zbiorowiskiem naturalnym. Nieliczne tylko płaty powstały wtórnie po wycięciu ciepłolubnych lasów bukowych. W pozostałych częściach pienińskiego pasa skałkowego ma charakter całkowicie wtórny. Rozwinęła się tam na zniszczonych, zwietrzałych skałach i odlesionych stokach. Roślinami podkreślającymi odrębność florystyczną zespołu są: cieciorka pstra, czyścica storzyszek, dziurawiec zwyczajny, lebiodka pospolita, okrzyn szerokolistny, czyściec kosmaty, oman szlachtawa, rzepik pospolity, perłówka siedmiogrodzka. Na uwagę zasługuje obecność pszonaka pienińskiego - endemitu rosnącego jedynie na górze zamkowej w Czorsztynie i na Flakach. W Pieninach Właściwych do wymienionych gatunków dołączają rośliny wysokogórskie, które wnikają tutaj z sąsiednich muraw naskalnych. Murawy kserotermiczne stanowią ogniwo w łańcuchu sukcesji prowadzącej od muraw naskalnych do zbiorowisk leśnych. Stadia inicjalne reprezentują płaty pozbawione krzewów, natomiast na starszych zaawansowanych w sukcesji powierzchniach krzewy należą do roślin panujących. Z krzewów należy wymienić: dereń świdwę, śliwę tarninę, berberys zwyczajny oraz różne gatunki róż.

Źródło www.pieninypn.pl